Ana Sayfa Köşe Yazıları, Prof.Dr.İnanç Özgen, Sağlık 6 Mayıs 2023 30 Görüntüleme

Global Risk: Aedes albopictus

Asya’ya özgü bir sivrisinek olan Aedes albopictus, ülkemizde dâhil son yirmi yılda en hızlı yayılan hayvan türlerinden biri olmuştur. Tür; çok hızlı yayılmakta ve yüksek adaptasyon kabiliyetleri ile yayılmaktadır. Herhangi bir türün hızla yayılmasının doğasında olan ekolojik sorunlara ek olarak, agresif bir zararlı ve etkili bir hastalık vektörünün ortaya çıkması ve yerleşmesinin yarattığı ciddi halk sağlığı riskleri özellikle önemlidir. Aedes albopictus‘un 30’dan fazla virüsün yetkin bir laboratuvar vektörü olduğu bilinmektedir. Aedes albopictus ılıman iklimlerde yumurta evresinde kışı geçirir ancak Tropikal ve subtropikal habitatlarda yıl boyunca aktiftir. Yumurtalar bırakılır lastikler, hayvanlar gibi su tutan kapların kenarlarına tek tek sulama kapları, kuş banyoları, çiçek saksıları ve bitki örtüsündeki doğal delikler ve bir yıla kadar kuruluğa dayanabilir. A. albopictus, büyük ölçüde kullanılmış lastiklerin uluslararası ticareti yoluyla doğal yayılım alanından dünya çapında en az 28 ülkeye daha yayılmıştır.  Lastiklerde, çiçek saksılarında su birikmesine izin vermemek, kovalar, yağmur varilleri, oluklar vb. gibi yerlerde de su biriktirilmemelidir. Sivrisinek ısırıklarından kaçınmak için kişisel korunma kullanmak gerekmektedir. A. albopictus, nispeten soğuğa dayanıklı ve uzun ömürlü yumurtalarının yanlışlıkla taşınmasına ve insanlar ve onların konutları ve çöpleriyle yakın ilişki içinde yaşamaya özellikle yatkındır. A. albopictus‘un istilacılığı ve diğer türlerin yerine geçme kabiliyeti ile ilgili olan bu tür spesifik biyolojik özellikleri incelenmiştir. Farklı sivrisinek türlerinin çeşitli ekolojik alışkanlıkları vardır, bu nedenle sivrisinek türlerini izlerken, her gözetim yönteminin avantajları ve dezavantajları vardır, ilgili gözetim yöntemi ihtiyaçlara göre seçildiği sürece sonuçlar optimal olacaktır. Vektör sürveyansının en önemli rolü, bilime dayalı kanıtları, sonuçların etkinliğini, verilerin gerçek zamanlı raporlanmasını kontrol etmek ve ardından değerlendirme raporuna göre kontrol stratejilerini ve yöntemlerini ayarlamaktır. Daha sonra sivrisineklerin zararlarını kontrol altında tutmak ve böylece sivrisinek kaynaklı hastalıkların ortaya çıkmasını önlemek ve halk sağlığını iyileştirmek için bir dizi sistematik önleme ve tedavi planı oluşturmak için entegre çevresel kontrol, kimyasal kontrol, biyolojik kontrol ve diğer önlemleri almak gerekmektedir.

Aedes albopictus popülasyonunun kontrolüne yönelik tedbirler birincil öneme sahiptir.  Bu önlemler arasında hızlı etkili insektisitlerin (sinerjize piretroidler) 3 gün üst üste kullanılması, kamusal alanlarda kamyona monte edilmiş bir atomizörle ve özel alanlarda sırt çantası sis üfleyici ile uygulanması yer almaktadır. Böcek büyüme düzenleyicileri ve Bacillus thuringiensis var. israeliensis serotip H14 formülasyonlarının kullanıldığı larva karşıtı önlemler de önemlidir. Diğer müdahaleler, üreme yerlerini kontrol etmek veya ortadan kaldırmak için evden eve müdahaleleri ve toplum katılımını teşvik etmeyi içerir. Şüpheli her enfeksiyon vakası için, bu kontrol önlemleri bireyin ikametgahının 100 m yarıçapı içinde karantinaya alınmalıdır. Evlerde paravan kullanımı ve üreme alanlarının ortadan kaldırılması yer almaktadır. Ancak sivrisinekler pestisitlere karşı direnç geliştirmekte ve habitat yönetimi yöntemlerinin uygulanması zor olabilmektedir. Zararlı;  potansiyel olarak 2,5 milyar insanı etkileyebilir ve her yıl tahmini 50-100 milyon vakaya neden olabilir.

Tür ülkemizde de görülmüş, Marmara bölgesi başta olmak üzere hızla yayılmıştır. Bu nedenle ülkesel karantina kurallarının her ilde işletilmesi, önlemlerin yurt sathında da hızla alınması gerekmektedir.

 

 

Yorumlar

İlginizi çekebilir

SABRE’DENLERİ MÜJDELE

SABRE’DENLERİ MÜJDELE

Tema Tasarım | Osgaka.com