Köy enstitüleri ile ilgili daha önceki yazılarımda bazı önemli hususlara değinmiştim. Bu yazımda da özveri ilkesine değinmek istiyorum. Köy ensititülerinde öğrenci profilleri özveri ilkesine göre şekillendiriliyordu. Okulda pahalı yemekler, pahalı giyinmeler yoktu. Çağdaş ve klasik dünya kültürüne önem verilirdi. Bir yandan da Türkiye’nin halk kültürü öğretilirdi. Türk ozanlar, masallar, geçmişle ve gelecekle köprü kurmasına yarayan tarih bilincini aşılayan öğretiler bu okullarda önemli bir fonksiyon icra etmekteydi. Halk oyunları bir arada oynanır, insanlar iyi girişimlere yönlendirilir, bir arada nasıl ortak payda üzerinde çalışılır bunun üzerinde durulurdu. Eğitsel etkinlikler bu çalışmaların baş aktörleriydi. Enstitülerde özellikle çalgı olarak saz ön plandaydı. Deyişler, maniler ve bunun gibi yaratıcılığı teşvik eden düşünce öğretileri önemliydi. Enstitülerin önemli ve asıl çalgısı ise mandolindi. Mandolini ben de daha sonraları annemden duymuştum. Öğretmen okulu mezunu olan annem, mandolini öğrenerek öğretmen okulundan mezun olduğunu söylerdi. Bahsettiğim yıllar 1960’lı yıllar. Aradan 50-60 sene geçmiş ve halen öğretmenlerin şiir, müzik ve sosyal aktivitelerden bihaber bihaber yetiştiklerini görüyoruz. Orta dereceli bir Köy enstitüsünden çok sayıda şair ve yazar yetişmiştir. Özellikle köy enstitülerinde Yazma ve Okuma etkinlikleri sık sık yapılır, düşünme ve düşüncesini faaliyete geçirebilme yöntem ve stratejileri hayata geçirilirdi.  Serbest okuma etkinlikleri ile öğrenciler okuma faaliyetlerine alıştırılır, bilim, sanat ve tekniğe muktedir çabalar teşvik edilirdi. Düşünen insan profili ön plana çıkardı. Ayrıca öğretmenler öğrencilere okuduklarını kaleme dökmek için defter tutturur, okuduğundan ne anladığını deftere geçirerek, öğrencinin aktif yazın dünyasına katkı sağlanırdı. Her köyün bir kitaplığı olması ,alınan kitapların mutlaka köyde görev yapan genç öğretmenlere hediye edilmesini ve köy kütüphanelerininin teşvike edilmesi sağlanılırdı.  Geldiğimiz noktada, eğitim sisteminin, 60-70 yıl öncesinin mevcut kapitalist paraya dayalı, fırsat eşitsizliği ile dolu eğitim güncesinden ne kadar ileri olduğu gözlemlenebilir. Her şeye olduğu gibi siyasi at gözlüğüyle eğitime yapılan geçmiş güzel uygulamaların günümüze yansımaları oldukça sınırlıdır.

Sağlıcakla kalın.

Kaynak: Unutulmaz Köy Enstitüleri. Fakir Baykurt, Literatür Yayınları, 173 s.