Bu yıl beklenenden fazla yağış olmaktadır. Özellikle yağışlı geçen üretim sezonlarında birçok kültür bitkisinde fungal patojenlerin zararı artmaktadır. Özellikle buğday üretiminde Sarıpas, Septoria yaprak lekesi ve Külleme gibi fungal hastalık etmenlerinden kaynaklanan bitki koruma sorunları yaşanmakta ve verim kayıpları ortaya çıkmaktadır. Ceviz bitkisinde antroknoz, elmada karaleke, armutta memeli pas, erikte cep hastalığı dikkatimi çeken hastalık etmenleri olmuştur.
Özellikle bu bitkilerde gübre seçimine önem verilmeli, kültürel önlemlere de dikkat etmelidir. Sebze alanlarında kök çürüklüğü hastalıkları da yine bu yağış rejiminde artan hastalıklar olarak dikkat çekmekte bu nedenle aşırı azotlu gübre kullanmaktan kaçınmalıdır. Yüksek dozda azot kullanımı özellikle külleme ve sarıpas gibi bazı hastalıkların şiddetini arttırmaktadır. Ayrıca uygulanan gübrenin içerdiği azot formu da hastalık şiddetini etkileyebilmektedir. Örneğin, baharda üst gübre olarak uygulanan azotun nitrat formu buğdayda Take-all hastalığının şiddetini arttırırken, amonyum formu hastalığın şiddetini düşürmektedir.
Özellikle ilimizde ceviz yetiştiriciliği artmaya başladığından ceviz antaknozu hastalığına bir parantez açmak istiyorum. Ceviz antraknozu hastalığının belirtileri yapraklar ve meyve kabuğunda küçük lekeler şeklinde başlamakta, büyüyerek ve birleşerek neredeyse tüm yüzeyi kaplayacak kadar genişleyebilmektedir. Ayrıca ilerleyen dönemlerde yeşil meyve kabuğuna da zarar vererek verim kayıplarına neden olmaktadır. Hastalığın şiddetli enfeksiyonlarında ise yapraklar tamamen dökülmekte ve sürgünlerde kurumalar meydana gelmektedir. Özellikle ilimizde yetiştiriciliği yapılan Chandler ve Fernor’da hastalık küçük lekeler halinde belirti göstermekte zamanla tüm yaprak ve meyveye yayılmaktadır. Ayrıca hastalık belirtisi yaprakçık saplarında da görülmektedir. Çeşitler içerisinde, Chandler dışında tüm çeşitlerin yaprak saplarında hastalık belirtisi görülmektedir.
Özellikle Fernor ve Chandler çeşitlerinde meyve belirtileri küçük ve azdır, bu nedenle yerli çeşitlerde bu hastalık daha çok belirti göstermektedir. Yapılan bir çalışmada Antraknoz hastalığından en fazla zarar gören çeşit Kaman 1 çeşidi olduğu belirlenmiştir. Ceviz antraknozu hastalığı, şiddetli enfeksiyonlarda, yaprakların tümünün dökülmesine ve sürgünlerde kurumalara sebep olmaktadır. Hastalığa şiddetli yakalanan yapraklar genellikle zamanından önce dökülmektedir. Erken dökülen yapraklar dalların iyi olgunlaşmasını engelleyerek kışın bilhassa dona karşı hassasiyetin artmasına neden olmakta ve ağacın soğuktan etkilenmesini arttırmaktadır. Yaprak üzerinde görülen nekrotik kahverengi lekeler, meyve üzerinde de olmakta ve bitkinin yeşil aksamını azaltarak fotosentez dolayısıyla da besin üretimini azaltmaktadır. Son yıllarda ülkemizdeki ceviz ağacı sayısı ve üretimi artmaktadır. Bu artışla birlikte kaliteli ceviz miktarının da artması için ceviz ağaçlarındaki hastalık ve zararlılar iyi takip edilmeli ve üretici bilinçlendirilmelidir. Ceviz üreticilerinin en fazla karşılaştığı hastalık ve zararlı sorunları, Ceviz antraknozu (%53), Elma içkurdu (%22) ve Cevizde kök ve kök boğazı çürüklüğüdür (%18) (Yıldız ve Çolak 2017). Burada en önemli sorun üreticilerin ceviz hastalıklarını bilmemesidir. Fungal hastalıklar hem kendi içinde hem de bakteri hastalıkları ile karıştırılmaktadır.
Ceviz antraknozu ile Ceviz bakteriyel yanıklık hastalıklarının belirtileri birbirine benzediği için karıştırılmakta ve mücadeleleri için yanlış yöntemler uygulanmaktadır. Ayrıca antraknoza daha duyarlı çeşitlerin ülkemizde yaygın olarak bulunması ve üreticilerin bu hastalık ile yeterli mücadele yapmaması verim kayıplarını arttırmaktadır (Karahan ve ark., 2018).
Kaynaklar
Karahan, A., Bostancı, C. ve F. Yıldırım, 2018. Determination of the susceptibility of some walnut varieties to anthracnose [Gnomonia leptostyla (Fr.) Ces. & De Not.] disease. Plant Prutection Bulletin.
Yıldız E., Çolak A.M., 2017. Uşak ili ceviz yetiştiriciliğinin teknik yapısı. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 22 (1), 166-171.
