Dünyada 2018 yılında kanser, yaklaşık 9.6 milyon ölüme neden oldu, her 6 ölümden 1’i kansere bağlı olarak gerçekleşti. TÜİK verilerine göre ise kanser, Türkiye’de 2017 yılında ise her 5 ölümden 1’nin nedeni oldu. Dünyadaki verilere bakıldığında en sık rastlanan kanserler sırasıyla akciğer, meme, prostat, deri ve mide kanseri olarak belirlendi.

Kanserden korunma yöntemleri konusunda bilgi veren Ege Üniversitesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Işıl Ergin, Dünya Sağlık Örgütü’nün Uluslararası Kanser Araştırma Ajansı (IARC) tarafından geliştirilen öneriler dizisi ile kanserden korunmanın 12 yolunun “Avrupa Kansere Karşı Kod (ECAC)” başlığı ile açıklandığını ifade etti.
Kodun, ilk kez 1987’de yayınlandığını söyleyen Doç. Dr. Ergin, ‘‘2012-2013 yılında IARC’ın önderliğinde iki yıl süren çalışmalarda kanserden korunma önerilerine son şekli verildi. Öneriler, hedef kitlenin genel halk olduğu gerçeğini göz önüne alarak, davranışsal araştırma ve iletişim uzmanları tarafından oluşturuldu. Avrupa’nın önde gelen kanser bilimcileri, bu 12 maddeyi kanser önleme hakkındaki en son bilimsel kanıtlara dayanarak derledi. Bu önerilen tavsiyelere uyulması halinde, Avrupa’daki kanser nedeniyle ölümlerin neredeyse yarısının önlenebileceği tahmin ediliyor’’ dedi.
KANSERDEN KORUNMAK İÇİN 12 ÖNERİ
Kanser riskini azaltmak için Dünya Sağlık Örgütü’nün önerilerinin 12 maddede özetlenebildiğini söyleyen Doç. Dr. Ergin, yaoılabilecekleri şu şekilde sıraladı:
1. Sigara içmeyin. Hiçbir bir tütün ürününü kullanmayın.
2. Evinizde sigara içmeyin. Tütünsüz işyeri politikalarını destekleyin.
3. Sağlıklı vücut kilosunda olmak için harekete geçin.
4. Günlük yaşamda fiziksel olarak aktif olun. Oturarak geçirdiğiniz zamanı sınırlandırın.
5. Sağlıklı beslenin: Tahıl, bakliyat, sebze ve meyveyi bol tüketin. Yüksek kalorili yiyecekleri sınırlandırın (yüksek şekerli ve yağlı yiyecekler), şekerli içeceklerden kaçının. İşlenmiş et ürünlerinden uzak durun; kırmızı eti sınırlı tüketin, çok tuzlu yiyeceklerden uzak durun.
6. Eğer alkol kullanıyorsanız, kullanımınızı sınırlandırın. Kanserden korunmak için alkol kullanmamalısınız.
7. Özellikle çocukları aşırı güneşten uzak tutun. Güneş koruyucu kullanın. Solaryum kullanmayın.
8. İşyerlerinde, sağlık ve güvenlik kurallarına uyarak kansere yol açan maddelerden kendinizi koruyun.
9. Evinizde yüksek radon seviyelerinden kaynaklı radyasyona maruz kalmadığınızdan emin olun. Yüksek radon seviyesini düşürmek için önlemler alın.
10. Kadınlar için: Emzirmek annenin kanser riskini azaltmaktadır. Bebeğinizi emzirin. Hormon tedavileri kanser riskini arttırmaktadır. Hormon kullanımını sınırlandırın.
11. Çocuklarınızın aşılarını yaptırın: • Hepatit B aşısı (yenidoğanlarda). İnsan papillomavirus aşısı (HPV) (kızlarda).
12. Ulusal Kanser taramaları kapsamında taramalarınızı yaptırın.
KAMUYA DA GÖREV DÜŞMEKTEDİR
Riskin azalması için hem bireye hem de kamuya önemli görevler düştüğünü ifade eden Doç. Dr. Ergin, ‘‘Bireyin doğduğu, yaşadığı, çalıştığı ortamların, risk faktörlerinin en aza indirgendiği koşullarda olması önemli. Bireyin, yediği gıdanın, içtiği suyun ve soluduğu havanın bu risk faktörlerini içermemesi gerekiyor. Dünya Sağlık Örgütü de kanserlerin önlenmesi ve kontrolü çabalarında kamu politikalarının daha fazla çaba sarfetmesi gerektiğini belirtiyor. Bireyin üstlenebileceği roller açısından bakıldığında da yol gösterici ve anlaşılır önerilere ihtiyaç var. Ancak bireylerin kanserden korunmada başarısı, bu eylemlerinin hükümet politikaları ve uygulamaları ile desteklenmesini gerektiriyor’’ diye konuştu.
KANSERLERİN OLUŞUM SÜRECİ
Kanserlerin oluşum sürecinden de bahseden Doç. Dr. Ergin, “Kanser, bireyin genetik özellikleri ve dış etmenlerin etkileşimi ile ortaya çıkan değişiklikler sonucunda gelişiyor. Bu gelişim, normal hücrelerden tümör hücrelerine dönüşümü içeren çok aşamalı bir süreç. Bu süreçte etkili olan dış etmenleri fiziksel (ultraviyole ışınları ve radyasyon), kimyasal (asbestoz, tütün dumanı, aflatoksin, arsenik vb.) ve biyolojik (çeşitli virüs, bakteri ve parazit enfeksiyonları) kanserojenler olarak 3 ana grupta toplayabiliriz. Bireylerin kanser olma olasılığını artıran bu unsurlar ve ilişkili davranışlar risk faktörleri olarak tanımlanıyor. Bu risk faktörlerinin ortadan kaldırılması veya asgari düzeye indirilmesi gerekiyor’’ dedi. BSHA